Tekst & Beeld: Carolien Breed | Regio: Heiloo
Steeds meer mensen kiezen bewust voor gezond voedsel dat op een eerlijke, liefst duurzame manier geproduceerd wordt. In de winkelschappen vind je tegenwoordig een uitgebreid assortiment in biologische producten en de verwachting is dat de consumptie ervan de komende jaren blijft groeien.
In het kader van deze positieve ontwikkeling brengt Zin-in een bezoek aan de Bayershoeve, de biologische boerderij van de maatschap Kaatee in Heiloo. Een supermodern melkveeteeltbedrijf met een bijzonder, Oudhollands tintje: Blaarkoppen. Dit karakteristieke koeienras, gefokt voor de melk- en vleesproductie, wordt door liefhebbers geprezen om zijn sterke eigenschappen. De Blaarkop dankt haar naam aan de specifieke vlekken rond de ogen.
Natuurlijke weidegronden
Rogier Kaatee (31) is alweer de derde generatie die op de Bayershoeve boert. Hij is opgegroeid met het boerenleven, op de plek waar zijn opa zich in 1968 vestigde. In 1987 zetten zijn ouders Piet en Nelly het bedrijf voort. Met Blaarkopkoeien, de passie van vader Piet. Als lid van de Vereniging van Blaarkopfokkers zet hij zich in om dit mooie en al oude ras voor de toekomst te behouden. In 2009 werd de Bayershoeve, in aanloop naar de recente bedrijfsopvolging, een biologische boerderij. Er is bewust gekozen voor omschakeling naar biologische veeteelt, mede vanwege het duurzame karakter. De oersterke Blaarkopkoeien gedijen uitstekend op natuurlijke weidegronden en zijn daardoor zeer geschikt voor biologische veeteelt. Dit was tien jaar geleden ook de reden dat Natuurmonumenten Kaatee benaderde. De natuurorganisatie zocht grazers voor zijn natuurweilanden in de Kooimeerpolder langs de A9, vlakbij het AZ stadion. Rogier vertelt dat op deze percelen extra rekening wordt gehouden met de aanwezige flora en fauna; een ecoloog van Natuurmonumenten bekijkt bijvoorbeeld wanneer welk perceel gemaaid kan worden (het zogeheten mozaïek maaien) om de biodiversiteit te beschermen.
‘Je moet niet méér willen oogsten dan de rente van je land’
Zelfherstellend vermogen
Om het keurmerk biologisch veeteeltbedrijf te mogen voeren, moet aan strenge wettelijke voorschriften worden voldaan. Een van de doelstellingen van biologische landbouw is het vermijden van handelingen die het milieu belasten of tot verarming daarvan bijdragen. Naleving van de voorschriften wordt gecontroleerd door stichting Skal. Rogier noemt een belangrijke eis voor biologische veeteelt: ,,Al het voer, het gras maar ook het bijvoer zoals ruwvoer en krachtvoer, moet van biologische oorsprong zijn.” Kunstmest om gras sneller te laten groeien of chemische bestrijdingsmiddelen om onkruid te lijf te gaan zijn uit den boze. Hij vergelijkt het zelfherstellend vermogen van land met ‘rente’. ,,Je moet niet méér willen oogsten dan de rente van je land”, aldus Rogier en om dit te verduidelijken, stelt hij een stuk land op een fictieve waarde van 100. ,,Door gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen groeit gras sneller, waardoor er vaker gemaaid kan worden. Maar dit ‘snelle gras’ haalt meer voedingsstoffen uit de bodem dan grond aan ‘rente’ biedt. De bodemwaarde daalt na iedere oogst; 100 wordt 99, 98 enzovoort.” Vervolgens moet voor volgende oogsten nog meer kunstmest worden gebruikt om uitputting van de bodem te compenseren. ,,Kunstmest zorgt voor topgras voor melkkoeien, maar is uiteindelijk slecht voor de bodem!”
Een duurzame toekomst
Een biologische veeboer besteedt daarom veel aandacht aan de bodemgesteldheid. Aangezien op een biologische boerderij de koeien zoveel mogelijk weidegang krijgen, grazen er minder koeien per hectare dan bij de gangbare landbouw om de bodem niet te zwaar te belasten. Rogier vertelt met zichtbare bevlogenheid over de ideologie achter biologische veeteelt: een duurzame toekomst met gezonde dieren op een gezonde bodem! ,,Gras van een biologische weide heeft meer tijd nodig om te groeien. Daar staat tegenover dat dit gras meer vitaminen en mineralen bevat, waardoor we minder krachtvoer hoeven bij te voeren.” De uitdaging is om humusopbouw van het land zodanig te stimuleren, dat de bodem op een natuurlijke manier in evenwicht blijft. Er wordt daarom alleen organische mest gebruikt. die het aanwezige bodemmilieu niet belast, maar helpt opbouwen tot een zelfregenererend systeem. Ook planten en kruiden, zoals klaver, zorgen op een natuurlijke manier dat essentiële stoffen uit de lucht in de bodem worden opgenomen.
Planten en kruiden, zoals klaver, zorgen op een natuurlijke manier dat essentiële stoffen uit de lucht in de bodem worden opgenomen
Natuurlijke gedrag
Maar natuurlijk draait de Bayershoeve op de dieren. In de biologisch veeteelt worden eisen gesteld aan de huisvesting en de diergezondheidszorg; een dier moet zoveel mogelijk zijn natuurlijke gedrag kunnen uitoefenen. Voor biologische koeien is dat zoveel mogelijk weidegang. Als de dames toch naar binnen willen, dan in een stal die aan een reeks voorwaarden voldoet. Rogier laat de moderne, ruime en lichte loopstal van de Bayershoeve zien, het domein van de melkkoeien. Het dak lijkt wel een kleine energiecentrale, het is bedekt met zonnepanelen als schone stroomvoorziening voor het bedrijf. Technische snufjes houden iedere koe in de gaten, een chip in de halsband stuurt bijvoorbeeld de hoeveelheid krachtvoer aan en houdt bij hoeveel melk een koe geeft. Jonge kalfjes worden in kleine groepjes in aparte stallen gehouden. Als ze wat ouder zijn, groeien ze verder op in de kudde jongvee en krijgen zoveel mogelijk weidegang.
Met de bodem als stille kracht heeft Rogier vertrouwen in een duurzame toekomst voor de Bayershoeve: gezonde koeien op een gezonde bodem. Ook over honderd jaar!
‘Duurzame toekomst met gezonde koeien op een gezonde bodem’
